Interview Judas Companion - NL
Met de naam Judas Companion – wat een beetje klinkt als ‘verraderlijk gezelschap’ – licht de kunstenaar al een tip van de sluier over haar raadselachtige oeuvre. In dit interview vertelt ze openhartig over haar maskers, haar fascinatie voor transformatie en pijn, en over hoe humor, kwetsbaarheid en bescherming hun weg vinden in haar kunst. Een gesprek vol tegenstrijdigheden, waarin fragiliteit en verraad elkaar ontmoeten.
Je maakt vaak maskers. Verbinden die maskers jou, zoals in de Afrikaanse traditie, met een wereld van voorouders en wijsheid?
Judas Companion: Ik moet even lachen, want ik zou echt wel willen dat ze me wijsheid brengen. Maar nee, helaas … (lacht opnieuw), mijn maskers zijn uitdrukkingen. Het zijn expressies van mezelf. Ze drukken uit hoe ik me voel, dat is de manier waarop ik communiceer. Ik ben iemand met een pokerface, dat is iets persoonlijks. Ik hou daarvan, en ik toon mijn emoties zelden, daar ben ik heel goed in. Dat betekent tegelijk dat ik er heel slecht in ben, om het níet te doen. En ik denk dat mijn maskers een manier zijn geworden om mijn emoties te laten zien.
Het zijn dus zelfportretten. Dienen ze om je ware ik te verbergen en te beschermen, of eerder om je gevoelens te uiten?
Geen van beide, en allebei tegelijk. Ik bekijk de wereld ‘door’ het masker en ben op zoek naar wat het masker laat zien. Daardoor word ik heel kwetsbaar. Tegelijkertijd beschermt het mij. Vroeger maakte ik veel foto’s van mezelf met enkel een masker en dan verder naakt – net om zowel heel kwetsbaar als beschermd te zijn.
Ik voel me ook beschermd wanneer ik een masker draag. Wanneer ik buiten een fotosessie doe, ben ik, zodra ik het masker opzet, een performer. En als performer maak ik geen deel uit van deze wereld. Als performer maak ik geen deel uit van de maatschappij. Dan ben ik geen onderdeel van de realiteit. Ik bevind me elders. Dat gevoel heb ik sterk tijdens fotosessies en performances. Dus ja, opnieuw, het is allebei.
Ik zórg ervoor dat het beide is: verbergen én tonen. Daarom gebruik ik die fijne mohair-draden. Dat materiaal kies ik omdat het half doorzichtig is, dat vind ik belangrijk.
Je transformeert je ook in dieren.
Mijn dierlijke transformaties gebruik ik om de fout te laten zien, om te tonen dat er iets misloopt. Ik probeer te veranderen in een dier om ‘natuurlijk’ te worden. Om een onschuldig wezen te zijn, maar dat lukt niet. Daarom gebruik ik ook die haastig gemaakte, halfslachtige kostuums. Ze zijn nooit perfect en vallen meestal uit elkaar tijdens de performance. Dat is heel belangrijk: ze laten zien dat het niet werkt. Mijn pogingen tot transformatie slagen nooit. Dat is wat ik toon. Daar ligt mijn interesse. Het is falen.
In de performance ‘Human to hedgehog’ (2024) zien we jou pijn lijden. Heeft kunst een helend effect?
Wat kan ik nog meer zeggen over die pijn? Ik denk dat het de pijn is die ik voel. Het is een tegenstelling. Ik ben altijd geïnteresseerd in tegenstellingen: het is een helend proces, maar het wil ook het lichaam vernietigen. Interpreteer het maar zoals je wil. Het overdreven aantal acupunctuurnaalden, dat is waarschijnlijk niet meer helend: het wordt pijnlijk. Het gaat om die contradictie. Zoals bij de gebreide maskers, daar wil ik zichtbaar zijn en verborgen tegelijk, kwetsbaar zijn en tegelijk beschermd. Het wezenlijke is om iets te proberen doen, dat niet lukt. Want uiteraard ben ik uiteindelijk geen egel. Uiteraard ben ik geen slak. Uiteraard ben ik geen spin. En uiteraard heb ik het moeilijk om egel, slak of spin te worden. Ik heb moeite met die transformatie. En het werkt gewoon niet. Ik weet niet of dat altijd even duidelijk overkomt, maar dát is eigenlijk wat ik wil zeggen.
Bovendien zou het voor mij niet moeilijk zijn om een heel mooi accuraat spinnenkostuum te maken — dat zou ik makkelijk kunnen. Maar het is een bewuste keuze dat alles tijdens de performance uit elkaar valt. Hetzelfde geldt voor de egel. Ook dat kostuum had perfect kunnen zijn, maar het is juist de bedoeling dat het niet perfect is. Neem bijvoorbeeld het masker: het zijn gewoon spijkers die ik door een stuk oude jas van mijn grootmoeder heb geduwd. Heel ruw en slordig. Het is altijd pijnlijk. De transformatie is pijnlijk en ze mislukt! (lacht)
Ik hoor je lachen. Mogen we humor zien in jouw oeuvre?
Natuurlijk! Ja, ik zie dat zelf ook, ik lach om mijn eigen werken, en zou ze niet maken als ik er niet om kon lachen. Maar – dat gezegd zijnde – merk ik dat het publiek niet altijd meelacht. Mijn ervaring is dat zij veel minder lachen dan ikzelf. Ik lever geen openlijke kritiek (op de maatschappij, nvdr); ik denk dat ik eerder een proces weerspiegel van wat het werk doet met mij. Dat is wat ik doe. Er zit geen duidelijke boodschap in die ik wil overbrengen. Het is ‘mijn’ reflectie.
Ik kom nooit met een oplossing. Mijn oplossing is, dat het niet werkt. Het enige wat ik eigenlijk zeg, is dat het kunstwerk bestaat. En misschien is dát, voor mij al een oplossing op zich: de emotie wordt uitgedrukt en zo ontstaat het kunstwerk. Dat zou je een oplossing kunnen noemen. Een echte oplossing heb ik dus niet.
Making something so bizarre that people start laughing. That’s the clash for me, and that's what I'm interested in.
Vinden we in jouw metamorfoses in dieren ook kritiek op hoe de mens omspringt met de dieren?
Nee, helemaal niet. Het is puur zelfreflectie. Ik probeer mezelf aan te passen aan de maatschappij. Dat is wat het is. (denkt na) … hoewel ik natuurlijk wel van dieren houd (lacht).
Zijn er gender-gerelateerde aspecten in je artistieke keuzes? Je artiestennaam of je keuze om te breien bijvoorbeeld?
Ik heb mijn artiestennaam gecreëerd in 2016. In mijn werk word ik altijd Judas Companion genoemd. Dat is het hoofdpersonage. Maar ik maak ook zelfportretten, met een vrouwelijke verschijning. Ik wil hiermee identiteit bevragen en verbergen, terwijl je het toch ziet. Er waren mensen die zeiden: ‘Oh, ik dacht dat Judas een mannennaam was en ik dacht dat Judas een soort fotograaf was die een model gebruikt.’ Ik denk dat ze het werk niet altijd heel nauwkeurig hebben bekeken. Dit gebeurt soms. Het is soms niet duidelijk welk geslacht ik heb.
Maar het breien kwam vóór dat ik over gender nadacht. Ik begon met breien toen ik 12 was. Ik leerde het van mijn moeder. Zo werd het een hulpmiddel en ben ik bij breien gebleven om het doorschijnende effect te creëren. Niet om in te spelen op het vrouwelijk stigma van breien. Ik gebruik graag een oude traditie die het een beetje grappig maakt. Maar ik heb breien niet gekozen vanwege het genderaspect.
De videoperformance uit 2023 heet ‘Pussy’. Dit zegt iets over seksualiteit en pornografie?
Ja dat klopt, maar het is opnieuw om persoonlijke redenen dat ik het ‘Pussy’ noemde en pornografisch maakte. Ik laat er mijn lichaam gebruiken voor pornografie. Het was om ergens toe te komen, op een ‘vuile’ manier. Deze video is waarschijnlijk de meest pornografische.
Ik zie pornografie als een verwaarlozing van de mens. Dit is persoonlijk: ik zie het als verwaarlozing van gevoelens. Het is als het verkopen van mijn lichaam. Dat vind ik waardevol om te vermelden bij dit werk. In het verleden deed ik veel maskers en hoeden, en droeg er niets onder. Om heel kwetsbaar te zijn, maar ook om dit goedkoopste aspect te benadrukken, het pornografische aspect.
In essentie is pornografie een vorm van verwaarlozing. Ik weet niet zeker of ik mezelf nu nog naakt zou fotograferen. In mijn laatste fotoshoots draag ik kleren. Misschien verander ik van richting. Voorheen was het heel belangrijk voor mij om duidelijk te maken dat mijn lichaam wordt gebruikt en daardoor het verstand verwaarloost.
YOU SEE YOU - Judas Companion van 5 september tot 18 oktober 2025 - Micki Chomicki Gallery, Antwerpen